زندگینامه پروین اعتصامی

رخشندهٔ اعتصامی مشهور به پروین اِعتِصامی (۱۲۸۵–۱۳۲۰) از زنان شاعر ایرانی است.

پروین اعتصامی

 خلاصه : پروین اعتصامی ، دختر یوسف اعتصامی آشتیانی ( اعتصام الملك ) ، در سال 1285 هجری شمسی در تبریز از مادر زاده شد. او تحصیلات خود را در كالج آمریكایی به پایان رساند و به اخذ گواهینامه ی دوره ی متوسطه نائل آمد و در جشن فارغ التحصیلی خود خطابه ی « زن و تاریخ » را ایراد كرد. پروین ، ادبیات فارسی و عربی را در نزد پدرش آموخت . پروین در شعر ، سبك اساتید خراسان و عراقی را پسندید و در قصیده ، را ه آنان را دنبال نمود . او سرانجام در شب 16 فروردین ماه سال 1320 در حالی كه پروین داشت شوط جوانی را می پیمود ، جهان را ترك گفت.

 والدین و انساب : پروین دخت اعتصامی دختر مرحوم یوسف اعتصامی ( اعتصام الملك آشتیانی ) یكی از گویندگان توانای معاصر در شعر فارسی است.اعتصام الملك از نویسندگان ایران معاصر مدیر مجله معروف« بهار» بود و به شعر و ادب عشق می ورزید.دهخدا درمورد او می نویسد:« یوسف اعتصامی در زبان تركی اسلامبولی دبیری شیرین سخن و در فرانسه مترجمی توانا و در لسان و ادب عرب بالخصوص یكی از ائمه و اركان به شمار میرود چنانكه در احاطه به این لغت در ایران بی همال و در مصر و عراق و شام كم نظیر بود.در خطوط اربعه نستعلیق و نسخ و شكسته وسیاق از بسیاری از استادان سلف گوی سبقت ربود. همچنین وی كتابهای بینوایان و خدعه و عشق (شیلر) را ترجمه كرده است.» [ پیام نوین- سال دوم, شماره 6, اسفند 1338 .]

 اوضاع اجتماعی و شرایط زندگی : پروین از زمان كودكی با شعر و ادب آشنا شد ، چرا كه خانه ی آنها محفل شاعران و فرزانگان آن روزگار بود و پروین با ادبیات و شعر بزرگ شد. [زندگی نامه شاعران ایران ،تالیف : لیلا صوفی ،ص 223 ]

 تحصیلات رسمی و حرفه ای : پروین در كودكی به همراه خانواده به تهران آمدو مقدمات عربی و برخی متون فارسی را در خانه نزد پدر فرا گرفت. بعد از آموختن ادب فارسی و عربی به مدرسه دخترانه ( ایران نبل ) كه از سوی آمرییكاییان اداره می شد رفت و در سال 1303 شمسی دوره تحصیلی آن مدرسه را به پایان رساند.[ پیام نو - سال نخست ، شماره نخست، مرداد 1323]

 فعالیتهای ضمن تحصیل : پروین سرودن شعر را از كودكی آغاز كرد. وبا تكامل فكری اشعارش آب و رنگی یافت و آنها را در حضور ادبا و شعرایی كه در مجلس پدرش حاضر می شدند می خواندچنانكه مورد تعجب و درعین حال تحسین حاضرین واقع می شد.[ پیام نو - سال نخست ، شماره نخست، مرداد 1323]

 همسر و فرزندان : پروین در 19 تیر ماه 1313 با پسرعموی خود به نام فضل الله كه رئیس شهربانی بود در كرمانشاه ازدواج كرد. [زندگی نامه شاعران ایران ،تالیف : لیلا صوفی ،ص 224 ]

 وقایع میانسالی : پروین چهار ماه پس از عقد با همسر خود به كرمانشاه رفت ، اما از همان آغاز پیدا بود كه دیگر با دل و جان به شعر و شاعری نمی پردازد چرا كه روح خشن و نظامی شوهرش با روح لطیف پروین هم خوانی نداشت ، پروین نمی توانست برخوردهای او را تحمل كند پس با برادرش راهی تهران شد و سرانجام در 11 مرداد 1314 با چشم پوشی از مهریه از وی جدا شد. این تجربه ی تلخ از زندگانی مشترك ، پروین را در دنیایی از غم و اندوه و انزوا فرو برد و باز هم متوسل به روحیه ی آرام خود شد و از كم وكیف آن با هیچ كس صحبت نكرد فقط چند بیت سرود : ای گل تو زجمعیت گلزار چه دیدی جز سرزنش و بد سری خار چه دیدی ای لعل دل افروز تا با این همه پرتو جز مشتری سفله به بازار چه دیدی رفتی به چمن ، لیكن قفس شد نصیبت غیر از قفس ای مرغ گرفتار چه دیدی زندگی نامه شاعران ایران ، تالیف : لیلا صوفی ، ص 224 ]

 زمان و علت فوت : پروین در سوم فروردین 1320 بی هیچ سابقه ای بیمار شد و حصبه گرفت. در لحظات آخر عمر از دایی خود كه هر روز بر سر بالین او می آمد خواست تا برای مادر تسكینی باشد و بعد بیهوش شد و در نیمه شب جمعه 15 فروردین 1320 در آغوش مادر جان داد. جنازه پرورین در صحن حضرت معصومه در قم در كنار آرامگاه پدرش به خاك سپرده شد. [ زندگی نامه شاعران ایران ، تالیف : لیلا صوفی ، ص 225 ]

 فعالیتهای آموزشی : پروین در همان مدرسه ای كه دوره ی تحصیلی خود را در آن سپری كرد ( ایران نوبل ) ، بعد از اتمام تحصیل به تعلیم پرداخت. [ زندگی نامه شاعران ایران ، تالیف : لیلا صوفی ، ص 225 ]

 آرا و گرایشهای خاص : استاد بهار در مورد اشعار پروین اعتصامی چنین می گوید : «پروین در قصاید خود پس از بیانات حكیمانه و عارفانه روح انسان را به سوی سعی و عمل امید ، حیات , اغتنام وقت ، كسب كمال ، همت ، اقدام نیكبختی و فصیلت سوق می دهد .»او همچنین می گوید :« ... خانم پروین در سروده هایش مهر مادری و لطافت روح خویش را از زبان پرندگان ، از زبان مادران فقیر ، و از زبان بیچارگان بیان می كند.» [ چیستا - سال شانزدهم ، شماره ی 151 ، مهر 1377 ] پروین درزیستن و سرودنش به تك تك عناصر هستی ، دگرگونه می نگرد . در ورای پرده های پوشاننده ظاهری ، درون و باطن مخلوقات را می نگر د،‌خود را در هم جوهری روحی با عناصر جهان می بیند وبرای هر یك از اعضا ء وجوارح به ظاهر بی جان آن ، جانی تازه و حالتی ذی شعور متصور می شود . ازنظر گاه او ، جهان و عناصر آن از روح فعال زندگی و خصایص شعور مند برخوردار هستند . دراین نگرش كه از نوعی بینش اساطیری و برداشت ازلی انسان باستان از جهان نشات می گیرد ، هر جزیی ازعالم دارای حیاتی پویا ، مستقل ، زنده و زایا است . در شعر او بد نشانه ها و ویژگی ها ی بینش اساطیری می توان اشاره كرد . در جهان شعر پروین همه مخلوقات جهان دارای جان هستند و تك تك عناصر طبیعت را روانی جادویی است . وی در این جهان با عناصر و حوادث طبیعی همانندموجود است از نعمت تفكر و تكلم برخوردار می شوند . در این نوع نگرش و گویش ، شاعر قصه پرداز ، آرمان هاو آوازه های خویش را از زبان عناصر جهان و حتی اشیا ء بی جان و جامدی چون سنگ و چوب می گوید . [ احمدی ملكی رحمان . ‌بینش اساطیری درشعر پروین اعتصامی،‌فصلنامه هنر . دوره جدید ،زمستان 1377 ،پیاپی 38، ص234 ]